Sayıştay raporları incelendiğinde sınavsız personel alımının eleştiri konusu yapıldığı ancak mevzuata uygun olduğu dikkate alındığında ise fazla da bir şey yapılamadığı görülmektir. Sınavsız personel alımı denildiğinde akla hemen istisnai memuriyet kadroları gelmektedir. Ancak, istisnai memuriyet bu işin küçük bir kısmıdır. Sınavsız personel alımlarının nasıl yapıldığını ve hangi mevzuata dayandırıldığını izah etmeye çalışacağız.

İstisna alımlarına KPSS Yönetmeliği kısmen engel oldu

Bu köşeyi takip edenler, personel mevzuatının dağınıklığını ve yıprandığını sürekli eleştiri konusu yaptığımı hatırlayacaklardır. Birçok kamu kurumunun genel mevzuatın yürürlüğe girmesinden çok sonra kurulduğunu ve personel alımında esnekliklere ve istisnalara yer verildiğini görürüz. Personel istihdamındaki esneklik bazen işin zıvanadan çıkmasına sebep olmaktadır. Birçok kamu kurumunun hangi yöntemler kullanarak personel istihdam ettiğini o kurumlardan başka bilen dahi yoktur. Halbuki kamu personel istihdamı bütün boyutlarıyla bilinmelidir ki sistemin açıklarına tıpalar konularak kaçakların önüne geçilsin.

Bu bağlamda, KPSS Yönetmeliği olarak da bilinen "Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelik" personel istihdamında asıl yöntemin sınav olduğunu belirlemiştir. Bu yönetmelikte istisna olarak sınavsız alımlara da yer verilmiştir. Ancak, gözlerden kaçan bir düzenleme vardır ki genel olarak kamu kurumları bu açık kapıyı tepe tepe kullanmaktadır.

Bu yönetmeliğin "Diğer Kurum ve Kuruluşlar" başlıklı 28'inci maddesinde; "Özel kanunlarla veya özel kanunların verdiği yetkiye dayanılarak kurulan kamu kurum ve kuruluşlarının personel istihdamında geçerliliği devam eden KPSS sonuçları kullanılır. Bu şekilde istihdam edilecek personelden (A) grubu kadro niteliği taşıyanlar bu yönetmelikte (A) grubu kadrolara atanacakların seçimine ilişkin hükümlere göre belirlenen adaylar arasından, (B) grubu kadro niteliği taşıyanlar ise merkezi yerleştirme işlemlerinde kullanılan KPSS sonuçları ve puanları esas alınarak belirlenen adaylar arasından bu kurumların tabi olduğu mevzuat hükümleri çerçevesinde atanır. Bu yönetmelik kapsamına girmeyen kurum ve kuruluşlar, ilgili kadro ve görevleri için yapacakları sınavlara bu Yönetmelik hükümlerine göre yapılacak KPSS sonuçlarına göre aday çağırabilirler" hükmüne yer verilmiştir.

Bu maddeye göre yönetmelik kapsamı dışındaki kamu kurumlarından özel kanunları gereğince personel istihdam etme yetkisi olanlar KPSS puanlarını kullanmak zorundalar ancak, bunların sınav yapma zorunluluğu bulunmamaktadır. Yani KPSS puanı olanlar sınavsız bir şekilde atanabilirler. Özellikle B grubu kadrolar için merkezi yerleştirme olmaması ya da KPSS puanı olanlar arasından sınav yapma zorunluluğu olmaması işin suyunu çıkarmaktadır. Kaldı ki kullanılmak zorunda olan KPSS puanının alt sınırının olmaması ve ilan zorunluluğu bulunmaması kamu vicdanını zedelemektedir.

Devlet Personel Başkanlığı, öncelikle kamu personel istihdamını bütün boyutlarıyla gözden geçirerek istisna alımlarına çeki düzen vermelidir. Aksi takdirde atı alan Üsküdar'ı geçmektedir. Referans bulamayan garibanların bu yöntemle istihdam edilmesi ise hemen hemen imkansızdır.

Kapı açık olursa herkes geçmeye çalışır

Milyonlarca kamu personel adayı sınav beklerken bazı uyanıklar yönetmeliğin açığından yararlanarak sınavsız alım yapan bazı kamu kurumlarına kapak atmaktadırlar. Geçen bunca zamana rağmen hala bu konuya çözüm bulunamamış olması ise ayrı bir sorudur.

Bir dönem istisnai memurluklar ciddi sorun oluşturmuş, kamuoyu baskı ile bu sorun büyük oranda aşılmıştı. İstisnai memur alımındaki izin prosedürünün meşakkati ve kamuoyunda oluşturduğu rahatsızlık bakanlıkların bu yöntemle memur istihdamına ciddi bir fren oluşturmuştu. Ancak, sadece erbabının bildiği birçok yöntemle kamuya sınavsız personel alınmaktadır. İşte bu noktada, Devlet Personel Başkanlığı'nın devreye girerek sorunlara kalıcı çözümler oluşturması gerekmektedir.

DPB bu sorunu nasıl çözebilir?

Devlet Personel Başkanlığı öncelikle Sayıştay Başkanlığı ile irtibata geçerek sınavsız personel istihdamında yaşanan sorunlar hakkında bilgi almalıdır. Yani Sayıştay Başkanlığı görevi gereği kamu kurumlarının tamamında denetim yapmaktadır ve hazırladığı raporlarda da personel istihdamında yaşanan sorunlara yer vermektedir. Bu raporların küçük bir bölümü hariç birçoğu kamuoyu ile paylaşılmamaktadır. Dolayısıyla hazırlanan raporlar özelinde bütün sistem masaya yatırılarak mevzuat düzenlemesine gidilmesi gerekmektedir.

Uzun olmakla birlikte en kalıcı yöntem ise merkezi yerleştirme ve ilanla personel alımı dışındaki personel istihdamı için açıktan atama izni yöntemidir. Çıkarılacak Başbakanlık Genelgesi ile kamuda istihdam edilecek ilansız personel alımları için Devlet Personel Başkanlığı'ndan izin alınması zorunlu hale getirilmelidir. Müracaatların on-line olarak yapılması ve kısa sürede cevap verme zorunluluğu getirilmesi ile hem sistem bütün boyutlarıyla ortaya çıkacaktır hem de hızlı bir şekilde personel istihdamı sağlanarak kaçaklar tutulacaktır.

Yöneticilerdeki anksiyete (endişe) hastalığı

Anksiyete, kaygı, endişe, manasız korku, değişik konulardaki takıntılar, panik ataklar, rahatsızlık duygusu ve strese bağlı olarak ortaya çıkan uykusuzluk ve yorgunluk halinin birlikte görüldüğü bir çeşit rahatsızlık halidir.

Özellikle çalışma hayatında işe bağlı anksiyete bozuklukları, işin gereklerinin yöneticinin kapasitesini aştığı ve yöneticinin işin gerekleriyle kapasitesi arasında uyum sağlama imkanına sahip olmadığı durumlarda ortaya çıkmaktadır. Çok sakin kişilerin yönetici olduktan sonra birden bire gergin bir kişi olmasının altında anksiyete bozukluğu yatmaktadır.

Bazı hallerde hem koltuk yöneticiye yük olmakta hem de yönetici koltuğa yük olmaktadır. Oturulan yönetici koltuğunun yük olmaya başladığı durumlarda, yönetici için her şey endişe kaynağı olabilmektedir. Birlikte çalıştığı özel kalem müdürü/sekreter dahi onun için güvensizlik oluşturur. Görev alanındaki sorunları anlayamadığı için çevresindeki herkesin onu kandırmaya çalıştığı gibi bir algıya kapılırlar. Hele hele toplantılarda bu tür yöneticilerin yetersizliğini hissettirmeyin yoksa başınıza belayı alırsınız. Özetle yöneticilerinizde bu özellikler varsa her ifadenize dikkat etmek zorunda olduğunuzu bilmeniz gerekir. Ya da siz yönetici olarak bu özellikleri taşıyorsanız hemen bir doktora gidin yoksa bir müddet sonra hastaneye yatmak zorunda kalabilirsiniz. Bizden hatırlatması.